In 2012 kwam er meer duidelijkheid over de vraag welke gezondheidsclaims zijn toegestaan. De Europese Commissie keurde, na advies van EFSA, slechts 222 claims goed. Op 14 december 2012 moeten alle afgewezen claims van de verpakking zijn. De EU nam tevens de nieuwe etiketteringsverordening aan, dus ook om die reden zullen voedingsmiddelenfabrikanten hun etiketten moeten aanpassen, maar daar hebben ze veel langer de tijd voor. In Nederland was er veel commotie over een hele andere kwestie: de 2-procentskorting die Albert Heijn leveranciers wilde opleggen.
Kortingsregeling AH
Als een inschattingsfout, zo betitelde Albert Heijn directeur Sander van der Laan achteraf de brief aan leveranciers waarin de korting van 2 procent werd aangekondigd. De excuses gelden alleen het medium, maar niet de kortingsregeling zelf. Albert Heijn gaat de korting nu met afzonderlijke leveranciers uit onderhandelen, werd medio oktober bekend.
In de brief, die op 11 september via het Financieele Dagblad uitlekte, legde Albert Heijn leveranciers op vanaf 17 september twee procentpunt minder te factureren. ‘Als leverancier groeit u met ons mee, onder meer door groei in volume. Om deze groei te faciliteren vinden wij het passend dat u hieraan bijdraagt’, aldus de motivatie van AH in de brief. De retailer doelde hiermee op de overname van 82 C1000- en Jumbo-winkels, de herstructurering van het distributiecentrum, de uitbreiding in België en de opening van de eerste AH to go in Duitsland.
De maatregel lokte veel kritiek uit, met name vanwege het eenzijdige karakter. Albert Heijn kwam immers terug op eerder gemaakte afspraken over inkoopprijzen. LTO Nederland sprak de verwachting uit dat vooral ondernemers in de groente- en glastuinbouw getroffen zullen worden. LTO-voorzitter Albert Jan Maat noemde de maatregel “kruideniersmentaliteit van het laagste allooi”. Ook melkveehouders en varkensboeren vreesden het kind van de rekening te worden. Boeren kampen al met lage marges en moeten soms onder de kostprijs verkopen.
Youth Food Movement (YFM), de jongerenbeweging van Slow Food, meende eveneens dat boeren de dupe worden. De organisatie stelde dat Albert Heijn zich Puur & Eerlijk moest opstellen tegenover boer en consument, verwijzend naar het duurzaamheidsparaplumerk van AH. Leden en sympathisanten plakten daarom als ludieke actie 2-procent korting stickers op producten in de schappen. Als Albert Heijn zichzelf korting kan geven, kunnen consumenten dat ook, meende de organisatie.
Een woordvoerder van AH zei in de Volkskrant dat meer dan 110 leveranciers bezwaar hadden aangetekend. AH kondigde aan gesprekken met hen te voeren. De kortingsregeling was daarmee echter niet van de baan. De regeling van Albert Heijn bleek trouwens niet uniek. Het snel groeiende Jumbo blijkt al eerder een dergelijke groeiheffing te hebben opgelegd, van 1,25 procent.
Zowel in de Tweede Kamer als in het Europarlement werden vragen gesteld over de kwestie. Maxime Verhagen, toen nog minister van EL&I, antwoordde op de Kamervragen dat hij het eenzijdig wijzigen van contracten een oneerlijke handelspraktijk vond waaraan een einde moest komen. Hij schreef dat het ministerie de totstandkoming van een gedragscode eerlijke handelspraktijken zou faciliteren. Dat is een code tussen afnemers en leveranciers, met een laagdrempelige vorm van geschillenbeslechting. Over zo’n gedragscode hadden het ministerie en bestuurders van bedrijven en brancheorganisaties al gesproken. Ook op Europees niveau wordt gewerkt aan business principles voor fatsoenlijk zakendoen.
Gezondheidsclaims
Nadat EFSA in juli 2011 de resultaten van de beoordeling van de laatste batch 13.1-gezondheidsclaims had gepubliceerd zette de Europese Commissie in mei 2012 222 generieke gezondheidsclaims om in een wet. Vanaf 14 december 2012 mogen er geen afgekeurde gezondheidsclaims meer op producten staan. Koepelorganisaties FNLI, CBL en Neprofarm kondigden aan hun leden te gaan helpen met de implementatie van de goedgekeurde generieke gezondheidsclaims.
Branchevereniging NPN wilde echter dat de verordening gezondheidsclaims nietig verklaard wordt en spande daarom een proces aan bij het Europese Hof van Justitie. De NPN stelde dat veel goed onderbouwde gezondheidsclaims zijn afgewezen. Overigens bleek eind maart tijdens een symposium dat de NVWA mogelijk niet actief gaat handhaven op naleving van de generieke gezondheidsclaims omdat de tijd daarvoor ontbreekt.
In de herevaluatie keurde het NDA-panel van EFSA de gezondheidsclaim goed dat de consumptie van gedroogde pruimen bijdraagt aan handhaving van de normale darmfunctie. Eerder oordeelde EFSA dat er onvoldoende bewijs was. Probiotica-claims werden echter ook in tweede instantie afgekeurd. Dat gold ook voor vele andere claims die een tweede keer werden beoordeeld.
Merken
Op de markt van huishoudelijke apparaten voor de verkoop van eigen producten (havveps) gebeurde in 2012 veel. D.E Masterblenders lanceerde de Senseo Sarista, een koffieapparaat waar geen pads (zoals de Senseo) of cups (zoals de Nespresso van Nestlé) in moeten, maar hele bonen die in verwisselbare reservoirs, funnels, zitten. Nestlé kwam met de Special T-machine met theecapsules in 25 premium smaken.
Aan de andere kant stopten Grolsch en Bavaria met het produceren van vaatjes voor de PerfectDraft omdat de verkoop tegenvalt. De aantrekkingskracht van de bier-havvep lijkt te zijn weggeëbt. Wellicht omdat er sinds vorig jaar wegwerptapjes op de markt zijn, zoals Amstel Tapje Thuis en het Heineken Tapje.
Arla herintroduceerde in augustus het merk Melkunie. Dit merk werd in 2001 van de markt gehaald, maar is nog steeds erg bekend. Arla presenteert Melkunie als een merk zonder toeters en bellen. 'Gewoon lekker, lekker gewoon', luidt de pay-off.
Unilever bracht, na 8 jaar afwezigheid in de Nederlandse schappen, Lätta opnieuw op de markt. Unilever presenteert Lätta als volledig nieuwe, luchtig opgeklopte halvarine, die niet alleen te smeren maar ook te ‘scoopen’ is.