EVMI achtergrond & analyse - jaaroverzicht 2015
Het verboden additief stond gewoon als ingrediënt op de verpakking vermeld. Foodwatch noemde het verontrustend dat de producten door de veiligheidschecks van de grootste supermarkten van Nederland komen.
Southampton Six
Bij de andere kwestie ging het níet om verboden additieven, maar om stoffen die door een politiek compromis in een kwaad daglicht zijn komen te staan. Albert Heijn kondigde eind augustus aan, vanaf eind 2016 te stoppen met de verkoop van producten voor kinderen die de ‘Southampton Six’ (de kleurstoffen E102, E104, E110, E122, E124 en E129) bevatten. Aanleiding was de e-mailactie van Foodwatch tegen de kleurstoffen.
De Southampton Six danken hun naam aan de University of Southampton waar in 2007 onderzoek naar de zes synthetische kleurstoffen werd verricht. Het onderzoek was beperkt van omvang: bij 153 kinderen van drie jaar en 144 kinderen van acht en negen jaar werd gekeken naar gedragsverandering na consumptie van een drankje met een mix van genoemde additieven. Beide onderzochte mixen leidden volgens de onderzoekers tot hyperactiviteit.
EU-voedselagentschap EFSA concludeerde in 2008 echter dat de uitkomsten van het Britse onderzoek niet consistent waren voor leeftijd, geslacht, de specifieke mix en het soort observeerder (ouder, leraar of onafhankelijke observeerder). Bovendien was niet duidelijk of de kinderen nadelen ondervonden. Voornaamste probleem was echter dat combinaties van stoffen onderzocht waren en dat dus niets zegt over de individuele stoffen.
Een deel van het Europees Parlement wilde echter tóch een verbod. Er kwam een compromis, zoals dat gaat in de politiek. Op producten met één van de Southampton Six moest de waarschuwing komen dat de stof de activiteit of oplettendheid van kinderen nadelig kan beïnvloeden. Door die politieke beslissing kregen de Southampton Six nu officieel de status ‘schadelijk’. Veel fabrikanten zijn vanuit marketingoogpunt de kleurstoffen gaan mijden. Ook AH was er in 2010 al mee gestopt voor de huismerkproducten.
Afschaffen gezondheidsclaims
Foodwatch kwam in januari met een ‘15 puntenplan voor eerlijke etiketten’. Afschaffing van gezondheidsclaims was één van de punten. “Een enkel voedselproduct is geen medicijn. Veel gezondheidsclaims zijn misleidend en stimuleren consumenten niet tot een gezond en evenwichtig voedingspatroon. Dit soort claims moet dan ook streng verboden worden”, aldus Foodwatch.
Kindermarketing
In februari richtten onder meer Foodwatch, de Consumentenbond, de Hartstichting, het Diabetes Fonds en de Nederlandse Vereniging van Diëtisten de Alliantie Stop kindermarketing op. De Alliantie wil dat de politiek kindermarketing gaat verbieden. De FNLI noemde de actie mosterd na de maaltijd omdat het sinds 1 januari 2015 verboden is om reclame voor voedingsmiddelen te maken gericht op kinderen tot dertien jaar oud, tenzij producten aan specifieke voedingskundige criteria voldoen. De Consumentenbond startte eveneens in februari de verkiezing ‘Zoethoudertje van de maand’ om aan te tonen dat fabrikanten “kinderen nog steeds bedelven onder marketing voor ongezonde producten”.
De klacht die de Alliantie Stop kindermarketing had ingediend bij de reclame Code Commissie (RCC) werd in september gegrond verklaard. Volgens de RCC hadden twaalf voedingsmiddelenfabrikanten, waaronder Unilever, Kellogg’s, Heinz, Iglo en FrieslandCampina ongeoorloofde reclame gemaakt in een vakantiedoeboek van Hoogvliet. Complicerende factor was dat het doeboek van Hoogvliet op 1 juli 2015 werd uitgebracht, precies de datum waarop de sinds 1 januari 2015 geïntroduceerde nieuwe regels van de Reclamecode voor Voedingsmiddelen in werking traden.
‘Planten staan buiten’
De Dierenbescherming publiceerde in de zomer het rapport ‘Maak van de melkveehouderij geen vee-industrie’. Op de lijst van producten die volgens de Dierenbescherming zijn vervuild met stalmelk stond ook margarine. Daarop kwamen de ketenorganisatie voor oliën en vetten MVO en de Nederlandse Margarinefabrikanten met een ludiek persbericht waarin stond dat margarines worden gemaakt van oliezaden van planten die 365 dagen per jaar buiten staan. Doel was om aan te geven dat margarine geen zuivelproduct is. Maar helemaal correct was het grapje niet, omdat er in veel margarines droge melkbestanddelen zitten.
Tekst: Norbert van der Werff