BeFrank wil bananenrevolutie

6 november 2020 Naomi Heidinga

Een revolutie in de bananenbranche, dat heeft BeFrank Bananen voor ogen. Dat kan alleen door bananen voor een eerlijke prijs te verkopen, waar de gehele keten van meeprofiteert. Want daar schort het nu aan, vindt initiatiefnemer Franklin Ginus. Dit gaat niet alleen ten koste van de mens, maar ook van het milieu.

De huisvesting van BeFrank is in ieder geval dik in orde. Franklin Ginus werkt, wanneer hij in Amsterdam is, vanuit de Vondelkerk in Amsterdam. Het gebouw heeft een nieuwe bestemming gekregen en huisvest verschillende bedrijven. Veel bananen zijn er niet te zien, die liggen in rijpingscellen. Bovendien wordt de voorraad elke week verkocht. Vanuit Amsterdam en Gorinchem bezoekt hij potentiële klanten, ondernemers die het aandurven om BeFrank bananen in het assortiment op te nemen.

Je hebt veel ervaring binnen deze branche?
“Ja, ik ben in 1994 bij Chiquita gaan werken. Daar heb ik allerlei trajecten doorlopen, tot ik uiteindelijk verantwoordelijk was voor een aantal Europese landen, waaronder Nederland. In 2018 wilde ik het roer omgooien. Ik heb ontslag genomen om de bananenketen verder te verduurzamen. Samen met mijn compagnon Randy van Dinter heb ik BeFrank opgezet.”

Het gaat niet goed binnen de bananensector?
“De laatste jaren glijdt de sector verder weg. Dat heeft te maken met het vrijgeven van de bananenmarkt in 2006. Daarvoor was er een licentiesysteem, en was het aantal handelaren beperkt. Met het vrijgeven van de markt kwamen er veel meer partijen bij. Er werden meer bananen aangeboden, waardoor de prijs van bananen kelderde. Bananen werden zelfs voor 99 cent de kilo in supermarkten aangeboden. Dat kan eigenlijk niet: daarmee worden de bananen onder kostprijs verkocht. Met alle gevolgen van dien. De kleinere winkels betalen de hoogste prijs, maar ook voor leveranciers is dit op lange termijn niet vol te houden. Vanwege het grote aanbod kunnen retailers druk leggen op de leveranciers. Leveranciers zitten op de schopstoel: ze lopen jaarlijks het risico dat contracten niet worden verlengd. Een éénjarig jarig contract geeft je geen ruimte om als leverancier te anticiperen wanneer de klant na een jaar stopt. Daarom zien leveranciers zich gedwongen om de prijzen van bananen verder te verlagen om volume te kunnen verkopen, terwijl de kosten alleen maar oplopen.”

befrank kabelbaan

Sinds wanneer ben je je bewust van de misstanden in de branche?
“Ik heb lange tijd gedacht dat Chiquita het goed deed. Zeker toen Chiquita zich als enige grote bananenproducent liet certificeren door Rainforest Alliance. Voor mij kwam het keerpunt in 2017. Ik was bij een bijeenkomst in de Rode Hoed in Amsterdam, georganiseerd door Fairtrade. Daarin werd gesproken over True pricing. Fairtrade doet goed werk, echter bij Fairtrade bananen worden ook niet alle kosten die samenhangen met de bananenproductie gedekt. In Ecuador heeft 50 procent van de medewerkers in de productie geen sociale verzekering. Ook hun huisvesting laat te wensen over. Daarnaast zijn er allerlei milieukosten, die nu op de samenleving worden afgewenteld. Zo is er een enorm plastic probleem, en door het gebruik van pesticiden is er sprake van water- en luchtverontreiniging.”

En dus is een revolutie nodig. Kon dat niet bij Chiquita?
“Dat is heel erg moeilijk. Wanneer je alle kosten meeneemt, moet de bananenprijs met zo’n 8 tot 9 euro per doos omhoog. Voor een bedrijf met de orde van grootte als Chiquita is dat onmogelijk om door te berekenen aan de klant. Tenminste, dat lukt niet binnen afzienbare tijd. Als kleine en nieuwe speler is het in ieder geval makkelijker om met een schone lei te beginnen. Al hebben we om het verschil te maken wel een afzetmarkt nodig.”

Waar hebben we het dan over, qua prijzen?
“De conventionele Rainforest Alliance banaan wordt verkocht voor 1,19 euro per kilo. Daarvan gaat 39 cent naar de kleine producent, 6 cent is voor de exporteur, shipping/import krijgt 21 cent, rijpen en logistiek 7 cent, de marge van de groothandel is 10 cent en 37 cent gaat naar de retailer. De BeFrank banaan kost 2,49 euro per kilo. Dit is als volgt onderverdeeld: 49 cent voor de producent, 14 voor de exporteur, 28 cent voor shipping en import, 9 cent voor rijping en logistiek, 17 cent voor de groothandel, 92 cent voor de winkel en wij krijgen 17 cent. Daarbovenop komen de verborgen kosten: 5 cent per kilo voor de sociale kosten en 15 cent is bestemd voor verborgen milieukosten. Door onze samenwerking met Fairtrade zijn wij al in staat om de verborgen kosten in Ecuador te reduceren van 6,95 euro naar 3,73 euro. Dit is een daling van bijna 50 %.”

befrank plukker

Wat gebeurt er met het geld voor de verborgen problematiek?
“Dat gebruiken we om programma’s te financieren die door lokale partners worden verzorgd. We geven de kleine producenten dus niet zomaar geld, we willen iets doen aan de leefomstandigheden. Bijvoorbeeld op het gebied van huisvesting. Veel mensen die op de plantages werken, wonen in mindere omstandigheden. Ik zeg niet dat ze daardoor niet gelukkig zijn, maar het kan beter. Vaak is er geen stromend water, moet men om naar de wc te gaan het bos in en zijn huizen dichtgeplakt met kranten om insecten te weren. Ons idee is om oude containers waarin bananen zijn vervoerd om te bouwen tot woningen. Daar kan een veranda bij worden gemaakt en door op het dak zonnepanelen te plaatsen, kunnen de mensen in hun eigen stroom voorzien. Het insectenprobleem kan heel simpel worden opgelost door het plaatsen van horren. De bananenproductie brengt een hoop afval met zich mee, met name plastics. Er is geen geld en kennis om dit plastic in te zamelen en te recyclen. Daarom wordt het op hopen verzameld en in veel gevallen in brand gestoken. Dat is heel slecht voor het milieu, vandaar dat wij het plastic willen laten inzamelen en recyclen. Van het ingezamelde plastic zouden displays kunnen worden gemaakt, waarop onze bananen in de winkels kunnen worden verkocht. Kortom, het gaat om praktische oplossingen voor problemen die door lokale partners kunnen worden uitgevoerd.”

Wat is voor jullie het grootste afbreukrisico?
“Ons grootste risico is dat we geen afzetmarkt weten te creëren. We zijn in maart begonnen, precies in de coronatijd. De afgelopen maanden is het ons gelukt om zestig groentespeciaalzaken te vinden die onze bananen gaan verkopen. Dat zijn kleine ondernemers die durven het verschil te maken. Daar zijn we heel blij mee, al zijn er 700 van dit soort zaken in Nederland. Wat dat betreft is er nog wel wat te winnen. Maar om BeFrank echt van de grond te krijgen, hebben we een supermarkt nodig. Dat hoeft niet in Nederland te zijn, dat mag ook in het buitenland. Aan het eind van het jaar willen we minstens drie tot vijf containers met bananen verkopen per week. Dat is nodig om BeFrank in de lucht te houden.”

befrank

Wat is er nodig om van jullie bananen een succes te maken?
“Op dit moment zijn veel spelers bang om de keten te veranderen. Voor supermarkten is de bananenverkoop een belangrijk deel van de omzet. De prijs verhogen is spannend, maar het is nodig om iedereen in de keten eerlijk te kunnen betalen. We kijken naar Tony Chocolonely als voorbeeld. Zij timmeren al jaren aan de weg en met succes. Consumenten zijn bereid om meer voor hun chocolade te betalen. Dat moet ook bij bananen kunnen. ‘Dat lukt jullie niet, want bananen zijn een commodity’, krijgen we weleens te horen. Maar het gaat om het inzichtelijk maken van de kosten. Ergens weten consumenten wel dat het niet kan: een kilo bananen kopen voor 1,19 euro, terwijl appels 2,49 per kilo kosten. Dat is raar en iedereen die er iets langer over nadenkt, begrijpt dat er iets scheef zit. Ik heb dat mogen uitleggen bij het tv-programma de Keuringsdienst van Waarde, dat tweemaal een programma aan de prijs van bananen heeft gewijd.”

Hij geeft een voorbeeld. “Chiquita bananen kosten 1,99 euro bij Albert Heijn. Maar wist je dat de biologische bananen 10 cent goedkoper zijn?” Dat wist ik niet, sterker nog, ik dacht dat het andersom was. Normaal gesproken zijn biologische producten immers duurder. Door de wijze van presentatie wordt de consument niet uitgenodigd om naar de prijs van de biologische bananen te kijken.
‘Door een prijsverhoging zijn bananen niet langer te betalen voor mensen met een kleinere portemonnee,’ is een ander argument dat Franklin vaak te horen krijgt. “Dat vind ik echter geen reden om bananen onder de werkelijke kostprijs te verkopen. Om iets te veranderen in deze branche, hebben we helden nodig. Mensen die bereid zijn om hun nek uit te steken.”

Zie je jezelf als held?
“Ik ben heel erg trots op deze stap die ik heb gezet. Ik had het goed bij mijn vorige werkgever. Ik had kunnen blijven zitten, dan had ik waarschijnlijk meer zekerheid gehad. Toch heb ik het roer omgegooid en ontslag genomen. Nu wacht een onzekere toekomst en het is hard werken om van BeFrank Bananen een succes te maken. We hebben het bedrijf opgezet met ons eigen kapitaal, zonder hulp van banken. Veel partijen waarmee we samenwerken, hebben hun nek uitgestoken en ook daar ben ik trots op. We hebben zaken met gesloten beurs kunnen regelen. Dat geldt bijvoorbeeld voor ons PR-bureau, maar ook voor de jongens die onze website hebben gemaakt. Veel bedrijven helpen ons, omdat zij geloven in onze missie. Wij vergeten hen niet zodra wij geld gaan verdienen.”

Altijd op de hoogte blijven?