Boekrecensie: Digitalisering in China

15 december 2020 Mischa Brendel

Om te weten hoe de toekomst van de voedingsmiddelenindustrie eruit ziet, hebben we waarschijnlijk geen glazen bol nodig maar volstaat het om onze blik op China te richten. In het boek Blockchain Chicken Farm – And Other Stories of Tech in China’s Countryside biedt auteur Xiawei Wang de lezer een opmerkelijk kijkje in de Chinese voedingsmiddelenindustrie.

Hoewel die Chinese voedingsmiddelenindustrie op veel punten wezenlijk verschilt van Westerse, vinden hier ontwikkelingen plaats die weleens leidend zouden kunnen zijn voor de ontwikkeling van de mondiale voedingsmiddelenindustrie.

De massale trektocht van boeren van het platteland naar de grote steden in China is niets nieuws. Het werk op het platteland is zwaar en betaalt slecht; de steden bieden – althans zo denkt men – meer perspectief. Maar door deze massale migratie kampt China met een tekort aan boeren. Hoe gaat de Chinese regering daarmee om?

De oplossing ligt in het brengen van technologie naar het platteland. Een voorbeeld daarvan is de opkomst van dronepiloten die met hun drones de velden van de boeren nauwkeurig in de gaten houden; een klus die de boeren zelf een stuk meer tijd kost. De technologische ontwikkelingen gaan echter nog een stuk verder.
Met behulp van 5G-netwerken worden dorpen op het platteland omgetoverd tot productiecentra die online hun productiewaar verkopen. De dorpen veranderen in productiefabrieken. Afhankelijk van je perspectief kun je deze oplossing briljant of verontrustend noemen. De auteur zelf neigt naar het laatste, wat ze in de volgende quote goed verwoordt: “A once complex relationship to nature has flattened and been diminished to cash cropping, the earth becoming factory, once rich soil becoming dirt.’

Met 5G-netwerken worden dorpen op het platteland omgetoverd tot online productiecentra

Taobao-dorpen

De e-revolutie beperkt zich overigens niet tot de voedingsmiddelen. De zogenoemde Taobao-dorpen verschijnen overal in het land. De inwoners van deze dorpen houden zich bezig met het vervaardigen van producten die verkocht worden op Taobao, het e-commerce platform van Alibaba. Het is duidelijk: China wordt in alle opzichten gedigitaliseerd.

De blockchain-kippen in de titel lijken nog wat verder weg: hoewel het technisch mogelijk is om alles wat een kip in een fokkerij doet, binnenkrijgt en uitscheidt digitaal bij te houden, evenals wat ermee gebeurt tijdens en na de slacht, blijkt dat vooralsnog een wat dure grap. Dat belet techbedrijven in China echter niet om hieraan te blijven werken; de achterliggende reden is de belabberde voedselveiligheid in het land; waar conventionele overheidsmaatregelen deze maar niet kunnen waarborgen, lijkt dit met technologie wél mogelijk.

Blokchain Chicken Farm is een verzameling essays die een China laten zien dat ons niet bekend is: het China buiten de grote steden. Een platteland dat wordt getransformeerd om zowel de rijkere, snel groeiende steden als zichzelf te kunnen voeden.

Het boek wekt tegenstrijdige gevoelens op. Er ontstaat verbazing over een wereld die zo anders is dan de onze en ook zo anders dan het China dat we denken te kennen. Er ontstaat ook ontzag voor hoe dit immense land zichzelf tot geoliede productiemachine heeft getransformeerd en dit nu opnieuw doet. Maar er is ook verontrusting: in een staat als China lijkt het volk een stuk gereedschap dat zo effectief mogelijk ingezet moet worden. Blockchain Chicken Farm toont op confronterende wijze hoe de maakbare samenleving de voedingsmiddelenindustrie kan vormen.

Altijd op de hoogte blijven?