Robotisering en KI vinden ook hun doorgang in de agrofoodsector. Maar daarbij mogen we ons niet blindstaren op de technologie en moeten we ook de democratisering van de technologie goed in de gaten houden, betoogt Peter Groot Koerkamp, hoogleraar Biosystems Engineering aan Wageningen University.

‘Wat we op mondiaal niveau zien is dat de technologische mogelijkheden van robots en kunstmatige intelligentie steeds groter worden. Ze kunnen betere waarnemingen en nauwkeuriger handelingen verrichten’, zegt Groot Koerkamp. Die ontwikkelingen zie je ook in de agrofoodsector, maar hier zijn de uitdagingen voor die technologieën veel groter: er zijn veel meer verstoringen en er is veel meer variatie in een kas of op een veld dan in een fabriekshal, waar je bijvoorbeeld geen lichtwisselingen hebt. Groot Koerkamp: ‘Robotica in de landbouw is veel uitdagender en moeilijker. In bepaalde opzichten is het bijna nog moeilijker dan vliegen naar de maan.’

Naast het verlichten en vervangen van arbeid, liggen veel van de doelstellingen binnen de innovatie van de landbouw op het milieuvlak: minder gebruik van pesticides en kunstmest, lagere stikstofemissies en een lager energieverbruik. De vraag is: wat kan robotica hierbij betekenen? Groot Koerkamp: ‘Denk aan variable rate applications, waarbij je in tijd en ruimte kan doseren, bijvoorbeeld met het toedienen van onkruidverdelger op de goede plek en op het goede moment. Hierdoor bespaar je op de onkruidverdelger en operationele kosten.’

De grote vragen die hierbij spelen zijn volgens Groot Koerkamp: kan de landbouw in 2030 50% broeikasgasreductie en in 2050 zelfs 90% aan reductie bewerkstelligen? Kan robotica hierin de doorbraak leveren? ‘Ja, robotica kan daarin een belangrijke bijdrage leveren’, stelt hij. ‘Maar alleen robotica en KI zijn niet genoeg; er is meer nodig aan de systeemontwerpkant. Met robotica zijn we de bestaande systemen aan het optimaliseren en gaan we al vlug tegen de grenzen van het huidige systeem aanlopen. Als je een spuit hebt, dan blijf je denken in biociden en in sproeien. Er moet meer tijd en geld gestoken worden in nieuwe systeemontwerpen. Dat is onze claim to fame.’

Als voorbeeld noemt hij monocropping in de akkerbouw: die gewassen zijn bijvoorbeeld uitermate gevoelig voor ziekte(verspreiding) en droogte. Een beter systeem is het mengteeltsysteem, waardoor onder meer ziekten en plagen zich minder makkelijk ontwikkelen door grotere biodiversiteit met aanwezigheid van natuurlijke vijanden en barrières. Groot Koerkamp: ‘Als we in dergelijke systemen robotica en precisielandbouw toepassen wordt 1 plus 1 opeens 3.’

We moeten ons echter goed bewust zijn van de mogelijke gevolgen van technologische vooruitgang, stelt Groot Koerkamp. ‘Er zijn vaak veel neveneffecten. Alles kunnen meten brengt bijvoorbeeld met zich mee dat de mensen die naast de robots in de kassen werken ook meetbaar zijn op productiviteit met als mogelijk risico dat ze worden uitbetaald op prestatie. De menselijke werker komt zo onder enorme datadruk te staan.’

Dat is wat hij bedoelt met de democratisering van technologie: is de technologie voor iedereen beschikbaar en kan iedereen er invloed op uitoefenen? Mensen vinden er iets van, en dat beïnvloedt hun acceptatie, stelt Groot Koerkamp: ‘Daarom is er meer communicatie en discussie nodig: leg het de maatschappij voor, bespreek het, democratiseer het.’

Peter Groot Koerkamp is een van de keynotesprekers op AgriFoodTech op 11 en 12 december. EVMI organiseert als mediapartner een eigen lezingenprogramma op dit congres met sprekers van onder meer FrieslandCampina en Verstegen Spices & Sauces.

Altijd op de hoogte blijven?