Voedingscentrum: Eet meer groente - jaaroverzicht 2016

13 december 2016

In het najaar van 2015 publiceerde de Gezondheidsraad nieuwe Richtlijnen Goede Voeding. Het Voedingscentrum presenteerde 22 maart de uitwerking daarvan in de nieuwe Schijf van Vijf. De aanbevolen hoeveelheid groente steeg naar 250 gram per dag.

EVMI achtergrond & analyse – jaaroverzicht 2016

onthulling-schijf-van-vijf_1000-683x1024 Voedingscentrum-directeur Gerda Feunekes en cabaretier Remko Vrijdag onthulden in maart de nieuwe Schijf van Vijf.

Het nieuwe groenteadvies is meer dan de aanbeveling van de Gezondheidsraad van november 2015. Daarin werd ‘ten minste 200 gram’ aanbevolen. Hoogleraar Voeding & Gezondheid aan de VU Jaap Seidell, die zowel bij de totstandkoming van de Richtlijnen Goede Voeding als de nieuwe Schijf van Vijf betrokken was, noemde dat niet met elkaar in tegenspraak. Het Voedingscentrum heeft de Richtlijnen Goede Voeding doorgerekend, om ervoor te zorgen dat de juiste hoeveelheid vitamines en mineralen ingenomen worden, en vertaald in praktische adviezen. Daaruit bleek dat 250 gram groente per dag nodig is. “Het Voedingscentrum geeft handvatten om die hoeveelheden te halen. Dat kan door op meerdere momenten op de dag groente te eten.”

Volkoren

De nieuwe Schijf van Vijf adviseert dagelijks naast veel groente en fruit, vooral volkorenproducten als volkorenbrood, -pasta en -couscous en zilvervliesrijst te consumeren. Bovendien wordt geadviseerd meer plantaardige producten te eten en minder vlees. Consumenten kunnen variëren met vis, peulvruchten, noten en eieren. Bewerkt vlees staat niet op de Schijf. Andere adviezen zijn: genoeg zuivel, zoals melk, yoghurt en kaas; een handje ongezouten noten; zachte of vloeibare smeer- en bereidingsvetten; en voldoende vocht, zoals kraanwater, thee en koffie.

Twee categorieën

Voorheen hanteerde het Voedingscentrum een voorkeurscategorie, een middencategorie en een categorie bij uitzondering. Nu zijn er slechts twee; producten die binnen de Schijf van Vijf vallen en producten die dat niet doen. De producten die niet op de Schijf staan, bevatten te veel verzadigd vet, transvet, zout, suiker of te weinig voedingsvezels. Deze producten dienen niet te veel en niet te vaak te worden geconsumeerd. Als vuistregel wordt gehanteerd: drie tot vijf keer per dag iets kleins, zoals een koekje, een beetje saus of een plakje vleeswaren. Daarnaast mag er drie keer per week ‘gezondigd’ worden met een croissant, een stukje taart, een zakje chips of een glas frisdrank.

Afgezien van deze vuistregel heeft het Voedingscentrum er alles aan gedaan om te voorkomen dat de nieuwe Schijf als belerend kan worden ervaren. Consumenten hoeven niet alles direct perfect uit te voeren. Directeur Gerda Feunekes: “Elke stap in de goede richting telt, alle stappen zijn goed voor je lijf.” Ook Seidell noemde de flexibiliteit de belangrijkste verandering. De nieuwe Schijf houdt rekening met verschillende eetpatronen in de multiculturele samenleving en ook met andere voorkeuren. Consumenten die weinig koolhydraten of vegetarisch eten, kunnen de Schijf eveneens gebruiken en zich laten adviseren over een gezond voedingspatroon.

Voeding & gezondheid

  • Kinderen die langdurig antibiotica van het type macrolide krijgen toegediend, zijn in hun latere leven eerder te dik en gevoeliger voor astma. Dat blijkt uit een internationale studie van Finse en Duitse kennisinstellingen en Nederlandse onderzoekers van Wageningen University & Research.
  • Mensen met overgewicht die in korte tijd veel gewicht verliezen, komen na het dieet niet méér aan dan mensen die meer geleidelijk afvallen. Dat blijkt uit onderzoek van onder anderen Roel Vink, Edwin Mariman en Marleen Baak van de Universiteit Maastricht.
  • Ondervoeding bij ouderen wordt vaak niet of te laat gesignaleerd. De gezondheid van mensen gaat hierdoor onnodig achteruit. Dat stellen Wageningse onderzoekers na interviews met 22 voedings- en zorgprofessionals.
  • Maaltijdvervangers om af te vallen, zoals repen en shakes, bevatten erg veel suiker en juist erg weinig eiwit en vezels. Dat blijkt uit onderzoek van de Consumentenbond. Van 31 maaltijdvervangers werd in een laboratorium het eiwitgehalte bepaald. Voor de andere voedingswaarden was het etiket het uitgangspunt. De samenstelling werd beoordeeld om vast te stellen of er op een gezonde manier mee is af te vallen.
  • Restaurants kunnen ervoor zorgen dat mensen meer groente binnenkrijgen. Stichting Variatie in de Keuken en Wageningen UR concludeert dat op basis van metingen en enquêtes in restaurants. Gedurende drie maanden zijn bij drie restaurants ruim 4000 borden gewogen en ruim 1800 enquêtes ingevuld. Eén groep kreeg 75 gram groente en ongewijzigde hoeveelheden vlees of vis voorgeschoteld. Een tweede groep kreeg 150 gram groente en 12,5 procent minder vlees. Na het eten werden de restanten voedsel per soort gewogen en na het hoofdgerecht konden gasten hun mening geven over het restaurant en de gerechten. Deelnemers uit groep twee hadden 31 procent meer groente gegeten dan mensen uit groep één. Evenveel mensen uit beide groepen waardeerden de hoeveelheden als ‘precies genoeg’. Bovendien hoefde 33 procent minder vlees te worden weggegooid. Er werd tevens meer groente van de borden gegeten dan uit de schaaltjes met bijgerechten. Meer groente en minder vlees eten, is bovendien duurzamer. De productie en verwerking van vlees kost namelijk vijftien keer zoveel water en levert acht keer zoveel CO2-uitstoot dan de productie en verwerking van groente.

Altijd op de hoogte blijven?