Vlees of vleesvervangers: wat zegt de Nutri-Score?

De Nederlandse regering heeft zich gecommitteerd om de Nutri-Score dit jaar in te voeren, als er aanpassingen gemaakt kunnen worden om de score meer in lijn te brengen met de Schijf van Vijf. Daar vleesvervangers vaak worden aangeprezen als beter voor het milieu, maar ook beter voor de gezondheid, hebben wij geanalyseerd hoe vleesvervangers op de Nederlandse markt het wat betreft Nutri-Score doen. Wij hebben naar de voedingskundige kenmerken ge­keken van zo’n 65 producten, aangeboden als vleesvervanger en 13 vergelijkbare vlees­producten, allen verkocht door een grote supermarkt in augustus dit jaar.
Driekwart van de vleesvervangers komt in aanmerking voor een A of B Nutri-Score; de beste scores. En slechts 5% scoorde een D of E, de slechtste scores. Overigens is slechts bij ongeveer de helft van de bekeken producten de Nutri-Score vermeld op de verpakking.

Bij vleesproducten is het plaatjes anders: daar scoort minder dan een derde een A of een B, en bijna de helft een D of een E. Dus de meeste vleesvervangers hebben een betere Nutri-Score dan hun vleesequivalenten. Kippenvlees heeft meestal een A score en scoort daarmee net zo goed als de beste vleesvervangers.
Vlees bevat meestal meer verzadigd vet dan vleesvervangers. Daar staat tegenover dat rauwe kip en rundvlees minder zout be­vatten. Maar het is wel van belang te realiseren dat als vlees thuis bereid wordt daar vaak zout of zoute smaakmakers aan toegevoegd worden: dit zou dat positieve aspect van vlees wel eens te niet kunnen doen in de praktijk. Vleesvervangers of het ‘echte’ vlees: er zit meestal meer zout in op smaak gebrachte of bewerkte producten zoals spek, worst, en producten met veel kaas dan in onbewerkte producten.

Wat betreft het gehalte aan eiwit doen vleesvervangers het net zo goed als vlees: bijna alle producten bevatten meer dan 15% van de referentie-inname. Maar de biologische kwaliteit van vleeseiwit is vaak hoger dan die van plantaardige eiwitten. En de bereiding van vleesvervangers zou een effect kunnen hebben op de verteerbaarheid van plant­aardige eiwitten, hoewel recente studies suggereren dat dit effect waarschijnlijk niet groot is.

Een groot verschil zit er in het gehalte aan voedingsvezel, omdat vleesproducten dat meestal helemaal niet bevatten en de meeste vleesvervangers, vanwege hun plantaardige basis, rijk zijn aan voedingsvezel. Dat draagt dus bij aan de goede Nutri-Score van veel vleesvervangers.

Meer dan macronutriënten

Vlees is meestal een goede bron van ijzer en vitamine B12 voor Nederlanders. Daarom zijn vleesvervangers vaak verrijkt met deze twee micronutriënten. Zelfs in veel gevallen wordt er meer ijzer toegevoegd aan vleesvervangers dan er in vlees zit. Het heemijzer in vlees wordt wel beter geabsorbeerd. Rood vlees is rijk aan vitamine B12 en bevat daar meer van dan de meeste vleesvervangers.

Dus het kan gezegd worden dat veel vlees­vervangers een betere macronutriënten samenstelling hebben dan vergelijkbare vleesproducten. Vandaar dat ze beter scoren op de Nutri-Score. Voor micronutriënten is dat niet zo. In de Schijf van Vijf worden alleen onbewerkt vlees, zoals kip, mager varkens- of rundvlees aanbevolen als passend in de dagelijkse voeding. Slechts een paar vlees­vervangers (tahoe en tempé) staan ook in die lijst.

De Nutri-Score helpt kiezen

Een A label voor de Nutri-Score betekent dus niet dat het product ook past in de Schijf van Vijf. Toch geeft de Nutri-Score een eerste indruk van de voedingskundige kwaliteit van een product. In het algemeen kan men dus beter kiezen voor een product met A of B score. Interessant is dat recente aan­bevelingen (juli 2022) voor wijzigingen van de Nutri-Score, gedaan door de European Scientific Committee for the Nutri-Score, aardig wat vleesvervangers en vleesproducten naar een hogere, minder gunstige, Nutri-Score laat verschuiven. Dus voor fabrikanten is er werk aan de winkel!