Het Nederlandse bedrijf FiliGrade doet internationaal stof opwaaien met een technologie die het mogelijk maakt om in een afvalstroom food-grade plastic te scheiden van andere materialen. Door watermerken in het materiaal aan te brengen, kan het op de lopende band gemakkelijk herkend en gescheiden worden. “Het is te eenvoudig om waar te zijn.”

De technologie van FiliGrade heeft een achtergrond die je niet meteen zou verwachten in de verpakkingsindustrie. Johan Kerver, de oprichter van FiliGrade, hield zich voorheen vooral bezig met watermerken die misbruik van intellectueel eigendom tegengaan, bijvoorbeeld in foto’s. Hij ontwikkelde een watermerktechnologie die onzichtbaar in foto’s kon worden aangebracht en die met bijvoorbeeld een smartphone kon worden gescand. “Dat doen we nog steeds, het is een succesvol bedrijf”, zegt business development manager Han Meiberg. “Om je een idee te geven waar dat voor wordt gebruikt: in Europa zitten een aantal grote producenten van designs voor keukenkastjes en laminaatvloeren. Die designs werden veelvuldig gestolen en nagemaakt. Met onze technologie is het intellectueel eigendom van deze bedrijven beter te beschermen.”

Kerver zag veel meer mogelijkheden voor zijn technologie, en begon veelvuldig te experimenteren. Al snel was hij ervan overtuigd dat de watermerktechnologie een van de grote moeilijkheden in de plastic recyclingketen zou kunnen oplossen. Hoewel sorteerders steeds beter worden in het uitsorteren van verschillende soorten plastic, is geen enkel deel van de gemengde afvalstroom opnieuw te gebruiken voor voedselverpakkingen. “Met de huidige technologieën is het niet mogelijk om de gesorteerde PET-fractie te hergebruiken voor voedsel, omdat je de voedselveiligheid niet kunt garanderen”, aldus Meiberg. “Men wil 100% zeker weten wat de herkomst van de verpakking is.” Aan het materiaal zelf kunnen sorteermachines niet zien of er slaolie of schoonmaakmiddel in een langsglijdende fles heeft gezeten. Dat is zonde, want een groot deel van die stroom bestaat wel uit food-grade materiaal die nu samen met het laagwaardige materiaal op een niet daadwerkelijk circulaire manier wordt hergebruikt. Maar wat als je de voedselwaardige oorsprong van een plastic verpakking wél zichtbaar kan maken voor sorteermachines met, bijvoorbeeld, een scanbaar watermerk?

Johan Kerver slaagde erin om met een 3d-printer tientallen onzichtbare watermerken in een PET-fles te verwerken, en ging op zoek naar een manier om zijn uitvinding op de markt te krijgen. Meiberg: “Johan heeft zijn oplossing gepresenteerd aan Petcore, waar de grootste Europese petflessenproducenten, afvalverwerkers en brand owners in zitten. Daar zeiden ze letterlijk: ‘of u heeft een briljante oplossing, of u bent een charlatan.’ Het was te eenvoudig om waar te zijn.”

De technologie is inderdaad niet ingewikkeld. De watermerken kunnen tijdens de productie van de fles in de mal worden aangebracht. Bij de afvalsortering wordt het watermerk vervolgens herkend door een industriële high-speedcamera, die de blaasunit aanstuurt. “We hebben dat getest op petflessen, zwarte schaaltjes en folies. Vorig jaar hebben we tijdens een demo laten zien dat wij in diverse omstandigheden met vier meter per seconde op de afvalband een score halen van meer dan 96%”, aldus Meiberg. “We richten ons in de eerste plaats op het scheiden van non-food en food-grade PET. De volgende uitdaging is PP.”

Nieuwe stroom

Als voedselverpakkingen met FiliGrade’s watermerk snel en eenvoudig te scheiden zijn van non-food plastic, zou er voor voedingsmiddelenproducenten een heel nieuwe stroom gerecycled plastic beschikbaar komen. Volgens Meiberg is dat hard nodig. “Elke internationale CEO zegt nu in 2025 bepaalde percentages gerecyclede content te willen halen. Probleem is dat er bijna geen gerecycled plastic is voor voedselverpakkingen. Wij denken daar een bijdrage te kunnen leveren.” Zonder de context die wordt gecreëerd door dit soort plasticdoelstellingen en initiatieven als het Plastic Pact, zou FiliGrade’s project weinig kans van slagen hebben, denkt Meiberg. “Zonder initiatieven als het Plastic Pact zouden wij moeizaam in de markt komen. Je ziet enorm veel greenwashing: bedrijven doen mee aan een project, doen wat funding en zijn er weer klaar mee. Ik kan niet één project verzinnen rondom inzameling en sortering van plastic dat de afgelopen drie jaar echt succesvol is geweest. Er is geen significante verandering geweest. Wil je problematiek oplossen, moet de hele keten in beweging komen. Met een initiatief als het plastic pact komen andere krachten naar boven. Als je daar brand owners kunt verenigen die zeggen ‘wij willen dit’ dan gaan de nasorteerders wel bewegen.”

Beter sorteren

Ligt het probleem dan bij de sorteerders? “De afvalsorteerders doen veel goed, maar er liggen uitdagingen die opgelost moeten worden en niet snel genoeg worden opgepakt. Grote sorteerders doen investeringen voor tien tot twintig jaar. Op het moment dat men de afvalstraat heeft staan, dan is innoveren en opnieuw aanpassen van zo’n band niet iets waar ze op zitten te wachten. Daardoor blijft de sortering nog vrij traditioneel. Bovendien willen ze zeker weten dat eventuele aanpassingen een stroom opleveren die groot genoeg is om rendabel te zijn. Nu wordt er vooral op volume gesorteerd, en niet op kwaliteit.”
Om de sorteerders in beweging te krijgen, moet FiliGrade dus voldoende grote producenten achter zich zien te krijgen. Daarom start het bedrijf binnenkort met een grootschalige pilot in Nederland. “Retailers en brand owners kunnen zich intekenen met hun verpakkingen, die worden voorzien van de watermerken. Bij één van de drie sorteerders van PMD (ingezamelde plastic-, blik- en drankverpakkingen, red.) zal de PET-stroom worden nagesorteerd op food/non-food. We hopen zo een vliegwiel te creëren, zodat we een nieuwe food-grade pet-stroom genereren naast de statiegeldstroom.”

Altijd op de hoogte blijven?