Additief E171 ligt steeds meer onder vuur

Negen Europese publieksorganisaties hebben de Europese Commissie in een gezamenlijke brief gevraagd het gebruik van titaniumdioxide (E171) in voeding te verbieden. Vorige maand kondigde Frankrijk al het plan aan om gebruik van het E-nummer vanaf januari 2020 van de Franse markt te verbannen. Is EFSA te onvoorzichtig geweest bij de goedkeuring van deze stof?

‘Volgens de Europese wet mag een voedingsadditief alleen goedgekeurd worden als het gebruik veilig en technologisch gerechtvaardigd is, en het de consument ten goede komt,’ schrijven de organisaties in de brief. Onder andere Europese consumentenorganisatie BEUC en “voedselwaakhond” Foodwatch spreken zich uit tegen titaniumdioxide. ‘E171 voldoet aan geen van deze voorwaarden.’

E171 wordt in voeding gebruikt als kleurstof die een helder witte kleur aan het product geeft. De stof wordt onder andere gebruikt in kauwgom, snoep, gebak en toetjes. E171 heeft geen voedingswaarde en draagt niet bij aan de houdbaarheid. Maar er zijn inmiddels wel zorgen over de gezondheidseffecten van dit E-nummer. Titaniumdioxide is door het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek va de VN erkend als mogelijk kankerverwekkende stof. De voedselveiligheidsautoriteit in Frankrijk, ANSES, kwam recentelijk tot de conclusie dat er nog veel onzeker is vanwege de onvolledigheid van de beschikbare data. Op basis daarvan besloten de Franse autoriteiten E171 uit voorzorg van de Franse markt te verbannen. 

Het debat

In 2016 werd E171 door EFSA nog zonder veel problemen goedgekeurd voor gebruik. Wel erkende de Europese voedselautoriteit dat er luwtes in de beschikbare data zaten die een volledige evaluatie onmogelijk maakten.

In januari 2017 publiceerde het Franse Institut National de la Recherche Agronomique (INRA) een studie die E171 in verband bracht met de ontwikkeling van kanker in het darmkanaal van dieren. Ook het RIVM onderzocht de concentratie van titaniumdioxide nanodeeltjes in organen van de mens. Er is aangetoond dat deze deeltjes zich in weefsels kunnen ophopen. De onderzoekers gebruikten een computermodel om die ophoping bij gemiddelde inname van titaniumdioxide te berekenen en bevestigde die berekening door middel van observatie in mensen. Vooral in de lever zou de stof zich ophopen in concentraties die hoger zijn dan het RIVM veilig acht.  

In 2018 evalueerde EFSA de stof opnieuw, op basis van onder meer de bovenstaande nieuwe onderzoeken. De voedselautoriteit zag nog steeds geen reden tot zorg. Het RIVM trekt echter een iets voorzichtigere conclusie, net als, zo blijkt, de Franse autoriteiten.

De Titanium Dioxide Manufacturers Association publiceerde vorige maand een reactie op de Franse beslissing. Volgens de producenten gaat de beslissing in tegen de huidige stand van het wetenschappelijke bewijs. Er is in de vijftigjarige geschiedenis van het gebruik van titaniumdioxide in voedsel nog geen gezondheidsrisico aangetoond. Toch lijkt de partij niet volledig op de hoogte van de stand van het onderzoek. Ze achten het namelijk bewezen dat de stof niet ophoopt in het menselijk lichaam, wat de studie van het RIVM tegenspreekt.