De laatste dagen van 2020 zijn aangebroken, hoog tijd voor een terugblik op het afgelopen jaar. In 5 delen bladeren we nog eens door de 8 EVMI's die zijn verschenen. Als er íets is dat leeft in de voedingswereld, dan is het wel de zoektocht naar plantaardige vervangers voor dierlijke producten. Niet alleen door een stijgende vraag van de klant, maar ook van de aarde.
In EVMI 5 was er volop aandacht voor plantaardige eiwitten. Dit artikel bespreekt verschillende manieren om ze maken. Rubisco Foods en Those Vegan Cowboys, die verderop in dit overzicht nog langskomen, worden ook genoemd.
De markt voor vlees- en zuivelvervangers groeit nog steeds. Maar de gangbare basisingrediënten, erwten en soja, zijn niet eindeloos voorhanden of verdienen geen duurzaamheidsprijs. Gelukkig kijken verschillende bedrijven inmiddels naar alternatieve eiwitbronnen.
De markt voor vleesvervangers is de afgelopen jaren flink gegroeid, en het aantal spelers in die markt is verveelvoudigd. Latere instappers hebben misschien wel gemerkt dat het aanbod van een van de belangrijkste ingrediënten, de plantaardige eiwitten, schaarser wordt. Vrijwel alle vleesvervangers maken gebruik van soja of erwten als basisingrediënt. Maar het aanbod van duurzaam geteelde, gmovrijesoja en erwten is niet oneindig. Met name soja wordt vaak in verband gebracht met ontbossing, al gaat het daarbij vooral om bonen bedoeld voor veevoeder. Gelukkig zijn tal van bedrijven, met duurzaamheid in het achterhoofd, bezig met het ontwikkelen van nieuwe stromen plantaardige eiwitten. Welke plantaardige eiwitten hebben de toekomst?
Bioraffinage
Hoewel soja en erwten op dit moment de gangbare basis vormen voor vleesvervangers, zijn plantaardige eiwitten natuurlijk in elk gewas te vinden. Alleen al binnen de eigen grenzen zijn verschillende bedrijven bezig met andere gewassen die hoogwaardige eiwitten zouden kunnen leveren voor menselijke consumptie. Het Groningse bedrijf Avebe onderzoekt bijvoorbeeld of aardappelen kunnen bijdragen aan vleesvervangers. De aardappelmeelproducent heeft al jaren ervaring met de raffinage van aardappelen om op basis van het zetmeel allerlei andere functionele ingrediënten en grondstoffen te produceren. Sinds enkele jaren doet het bedrijf “Wat samenstelling van aminozuren en voedingswaarde betreft, benadert ons plantaardige eiwit de dierlijke eiwitten uit melk en ei het dichtst”, vertelt managing director R&D Gerard ten Bolscher van Avebe aan EVMI. “Dat heeft bijvoorbeeld eivrije mayonaise mogelijk gemaakt. Bovendien is het een belangrijk ingrediënt voor textuurvorming via geleren, emulgeren en schuimen. Ons allergeenvrije eiwit levert een bijdrage aan [...].
Lees het hele artikel hier.
EVMI 4 geeft je een rondleiding door The Green East in Raalte, de nieuwe, modulair opgezette fabriek van Rubsico Foods (voorheen ABC-Kroos). Dit bedrijf wint plantaardige eiwitten uit waterlinzen, beter bekend als eendenkroos.
“De naam ABC-Kroos bekte internationaal niet zo lekker”, aldus Hans Derksen, medeoprichter van Rubisco Foods over de naamsverandering. “Bovendien zijn we breder actief dan alleen met eendenkroos.” Eendenkroos is de meer gangbare naam van waterlinzen. De technologie waarmee de fabriek werkt, is gepatenteerd door Biorefinery Solutions (BRS), het moederbedrijf van Rubisco Foods.
‘Rubisco’ is een afkorting van ribulose-1,5-bifosfaat carboxylase oxygenase, het meest voorkomende plantaardige eiwit op aarde; het maakt fotosynthese mogelijk. In 2013 richtte het bedrijf (toen nog ABC-Kroos) zich op het extraheren van eiwitten uit waterlinzen. Waarom juist kroos? “Veertig procent van de droge stof bestaat uit eiwitten, en elke twee tot drie dagen verdubbelt het in massa,” zegt Derksen. “Daarmee is de eiwitproductie van waterlinzen ongeveer tien keer zo hoog als die van soja.” Aanvankelijk ontwikkelde het bedrijf de technologie uit op labschaal, waarna een proeffabriek in Groenlo werd geopend. Die kon circa 200 kg per uur aan input aan; deze nieuwe fabriek heeft een capaciteit van 1.200 kg per uur.
Die capaciteit richt zich momenteel niet op het winnen van eiwitten uit waterlinzen, maar vooral uit reststromen, bijvoorbeeld van uien. De uien-eiwitten hebben een umami-smaak. Dat maakt ze voor veel producten een zeer geschikte smaakversterker waarmee ze het zoutgebruik in deze producten kunnen reduceren. Rubisco Foods wil met name inzetten op gespecialiseerde smaken. “Zo kunnen we eiwitten produceren die een rode of een gele kleur afgeven, hartig zijn, of juist zoet.” Die zoete eiwitten zijn bijvoorbeeld geschikt om [...].
Lees het hele artikel hier.
Tot slot dit interview uit EVMI 5 met Partij-voor-de-Dieren-senator Niko Koffeman, die samen met Jaap Korteweg Those Vegan Cowboys oprichtte. In een van de vaakst gedeelde EVMI-artikelen van dit jaar vertelt hij over hun doelen, dromen, het laboratorium in Gent en de verkoop van de Vegetarische Slager.
De roestvrijstalen koe is een langgekoesterde droom van Jaap Korteweg. Een melkrobot waar aan de ene kant gras in gaat en aan de andere kant melk uit komt. “Die droom leek jaren geleden lastig te realiseren. Daarom hebben we ons eerst gericht op het vervaardigen van smakelijke plantaardige alternatieven voor vlees.” Dat deed het ondernemersduo met de Vegetarische Slager. De twee hopen van Those Vegan Cowboys net zo’n succes te maken. “We verwachten zeven jaar nodig te hebben om op serieuze schaal met producten op de markt te kunnen komen.”
Om de droom van Korteweg te realiseren hebben jullie het bedrijf Oxyrane overgenomen. Wat was dat voor bedrijf?
“De geschiedenis van het bedrijf heeft raakvlakken met mijn persoonlijke geschiedenis. Ik denk aan de jaren negentig, toen stier Herman werd geboren bij biotechnologisch bedrijf Gene Pharming. Ik begeleidde destijds campagnes voor de Dierenbescherming, onder meer tegen de genetische manipulatie van de beroemde stier. In het DNA van Herman werd een stukje menselijk DNA ingebouwd, waardoor vrouwelijke nakomelingen melk met de menselijke versie van het ontstekingsremmende eiwit lactoferrine zouden produceren. Deze melk zou geschikt zijn voor babyvoeding. Een ander idee was om met enzymen uit de melk een medicijn te vervaardigen tegen de ziekte van Pompe, een zeldzame en ongeneeslijke spierziekte. Dat klonk goed voor de ethische commissie, alsook voor de aandeelhouders van het bedrijf. Het was een interessante businesspropositie. Elke patiënt zou jaarlijks vijf ton in het laatje brengen. Nadeel van koeien is echter dat ze een draagtijd van negen maanden hebben, waardoor het onderzoek lang zou duren. Daarom is men overgestapt naar het gebruik van konijnen. Oxyrane, een van oorsprong Brits bedrijf, koos voor een andere weg. In plaats van medicijnen op basis van enzymen uit melk, namen ze plantaardig materiaal als uitgangspunt. Daarvoor werd in 2008 een lab in Gent ingericht. Ze hebben jaren gewerkt aan de ontwikkeling van eiwitten voor medicijnen ter behandeling van de ziekten van Gaucher en Pompe. En met succes: het medicijn was net klaar toen wij de Vegetarische Slager verkochten. Daarmee waren het lab en de medewerkers overbodig. De overname was voor beide partijen een mooie kans: zij wilden hun mensen na twaalf jaar trouwe dienst niet op straat zetten. Wij konden het lab met het hele team overnemen, inclusief een schat aan kennis en ervaring.”
Zijn dat niet heel verschillende zaken: eiwitten produceren voor een medicijn of als alternatief voor zuivel?
“Nee, het werk is vergelijkbaar. Alle medewerkers zagen de overname zitten. Ze werken mee aan een duidelijk doel. Wanneer je tijdens een verjaardag vertelt dat je op een microbiële manier medicijnen maakt, zitten mensen je een beetje glazig aan te kijken. Maar een alternatief voor kaas, boter en slagroom, waarvoor de koe niet langer nodig is [...].
Lees het hele artikel hier.
Bovenstaande artikelen uit EVMI zijn (tijdelijk) voor iedereen online te lezen. Smaakt het naar meer maar ben je nog geen abonnee? Klik dan hier.