Foodwatch is van mening dat de levensmiddelenwetgeving met het huidige hervormingsvoorstel van de Europese Commissie groen licht geeft voor meer voedselschandalen. Experts vinden dat de organisatie goede punten heeft, maar de toon overdrijft.
Door Anneloes van Boven - Foodlog
In 1987 begon een langdurige uitbraak van de gekkekoeienziekte in Engeland, een hersenaandoening bij koeien die verwant is met de ziekte van Creutzfeldt-Jakob bij de mens. Deze uitbraak is waarschijnlijk mede veroorzaakt door het verwerken van diermeel in diervoeding. Om dit soort uitbraken in de toekomst te voorkomen, kwam de Europese Unie in 2002 met de algemene levensmiddelenverordening (ALV).
De wet
De ALV omvat onder meer de algemene richtlijnen en verplichtingen omtrent voedselveiligheid, risicoanalyse en management van crises. Deze verordening onderscheidt risicobeoordeling en risicomanagement. De European Food Safety Authority (EFSA) beoordeelt risico’s die gerelateerd zijn aan voedsel wetenschappelijk maar heeft zelf geen laboratoria en doet ook geen wetenschappelijk onderzoek. De autoriteit beoordeelt risico's op basis van bestaand onderzoek. Risicomanagers (de Europese Commissie, het Europees Parlement en autoriteiten van Europese lidstaten) zijn verantwoordelijk het maken van wetgeving op basis van de inzichten van de EFSA.
Hervormingsvoorstel
In april 2018 kwam de Europese Commissie met een hervormingsvoorstel om de risicobeoordeling te verbeteren. De belangrijkste punten in het voorstel zijn het creëren van meer transparantie, het instellen van een Europees Register voor het verzamelen van wetenschappelijke studies, ruimte voor de EFSA om aanvullende studies aan te vragen, het verbeteren van de betrokkenheid van lidstaten en risico-communicatie naar burgers, verplichte raadpleging van belanghebbenden en het informeren van het publiek over onderzoeken die door de industrie zijn ingediend bij aanvragen voor productautorisaties.
Foodwatch ontevreden
De Europese consumentenorganisatie foodwatch noemt het huidige hervormingsvoorstel "volstrekt ontoereikend". Recente voedselschandalen zoals de fipronilaffaire, de babyvoedingsaffaire van Lactalis en het alweer wat oudere paardenvleesschandaal laten dat wat betreft foodwatch duidelijk zien.
In de ALV is bepaald (artikel 18) dat voedsel volledig traceerbaar moet zijn door de hele voedselketen heen. Handhaving van dit artikel ontbreekt echter. Daardoor zouden volgens foodwatch voedselschandalen leiden tot miljoenen onveilige producten.
Foodwatch vindt dat het huidige hervormingsvoorstel ruimte biedt voor meer voedselschandalen. Naast een betere risicobeoordeling moeten volgens de organisatie nog meer belangrijke zaken worden aangepakt. Daarom diende foodwatch 8 specifieke aanvullende eisen in. De eisen van de voedselwaakhond gaan onder meer over traceerbaarheid, voorzorgsmaatregelen en het informeren van consumenten.
Paniek
De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) laat weten zich te distantiëren van de mening van foodwatch dat bedrijven zich onvoldoende bezighouden met voedselveiligheid. Wel is de FNLI het met foodwatch eens dat er meer toezicht moet komen. Wetgevingsexpert Heereluurt Heeres is het met foodwatch eens dat handhaving beter kan, maar denkt dat de consumenten meer waarde moeten gaan hechten aan de echtheid en eerlijkheid van levensmiddelen en dat de macht van de levensmiddelenindustrie om daar losjes mee om te gaan moet worden ingeperkt. Jurist Bernd van der Meulen kan zich deels vinden in de kritiek van foodwatch, maar vindt dat de organisatie paniek zaait door een alarmistische toon te gebruiken. “Het is wel belangrijk ons te realiseren dat eten inherente risico’s kent en dat we - inclusief consumenten – dus voortdurend zorgvuldig moeten zijn." Met andere woorden, eten is nu eenmaal nooit 100% veilig en dat moet je dus ook niet willen eisen.