Franse wet voor eerlijke landbouwprijzen pakt anders uit

4 februari 2019

Sinds 1 februari is in Frankrijk de Loi Alimentation van kracht. De wet was oorspronkelijk bedoeld om de Franse boeren een beter inkomen te garanderen. Als gevolg van de maatregelen wordt in de supermarkt een flink aantal artikelen gemiddeld 4% duurder. Na 12 weken koopkrachtprotest van de gele hesjes lijkt dat geen handige boodschap.

Cécile Janssen - Foodlog

De Landbouw- en Levensmiddelenwet is het resultaat van de Etats-Généraux de l'Alimentation die Frankrijk in 2017 organiseerde. Boeren, supermarkten, leveranciers en overheid spraken samen een pakket maatregelen af dat tot drie fundamentele verbeteringen zou moeten leiden: een einde aan de prijzenoorlogen, een betere beloning voor producenten (lees: boeren) en gezonder eten voor de Fransen.

De wet ging 1 februari in en berust op 5 pijlers. De eerste is dat er een 'minimumdrempel voor verkoop met verlies' is ingesteld. Supermarkten zijn verplicht een marge van 10% op de inkoopprijs te hanteren. In de praktijk komt dit er op neer dat 'stunten' met populaire merkproducten uitgesloten wordt. Minder aanbiedingen en minder stuntprijzen is meteen de tweede pijler van de wet. De derde is dat de prijsstelling omgedraaid wordt: niet langer bepalen de supermarkten tegen welke prijs zij een product afnemen, maar vormt de kostprijs van de boeren het uitgangspunt.

Beter voor de boer, slechter voor de consument

Volgens de krant Le Parisien valt een 'gemiddeld' boodschappenmandje met 24 populaire producten hierdoor 6,3% duurder uit in de supermarkt. Vorig jaar liet de Franse consumentenorganisatie Que Choisir ook al weten zich zorgen te maken over de duurdere boodschappen voor de Franse consument. Volgens de Franse minister van Landbouw, Didier Guillaume, valt de impact nogal mee. Maar 4% van alle producten zou duurder worden: in supermarkten zou het om 500 van de 13.000 producten gaan. Ook de FNSEA, de Franse boerenkoepel, benadrukt de beperkte impact van de nieuwe regeling, die "slechts 50 cent per maand per persoon” zal kosten, aldus RetailDetail.

Opvallender zijn de reacties van de supermarkten.

'Puur stom'

De supers vinden dat ze meer gaan verdienen op een fors aantal producten waar ze juist helemaal niet meer aan willen verdienen. "Ik heb niets tegen het landbouwbeleid en de herwaardering van het inkomen van onze landbouwers”, zegt Michel-Edouard Leclerc, topman van de grote supermarktformule E.Leclerc. “Maar vraag u toch ook eens af: waarom moeten wij net die producten duurder maken, die niet uit de landbouw komen maar geproduceerd zijn door multinationals." De kas van multinationals spekken is pure stommigheid, vindt Leclerc: 'c'est une connerie' (da's puur stom).

En dus zinnen de supers op een list, binnen de kaders van de wet. E.Leclerc gaat kortingsbonnen regulier inzetten. Daarmee kan het bedrijf binnen de wettelijke kaders de prijzen van zijn huismerkproducten weer verlagen. Dat is zelfs politiek gezien geen luxe tegen de achtergrond van de al maanden durende gele hesjesprotesten. Supermarktketen Carrefour gebruikt zijn klantenkaart om het verschil tussen de oude en nieuwe prijs van 200 producten direct terug te kunnen geven om zo de koopkracht van zijn klanten op peil te kunnen houden.

Liever meer klanten

De regelgeving gaat uit van de gedachte dat alle marges gemaakt worden door de supermarkt. Dat is niet zo. Supermarkten kopen in bij verwerkers en handelaren die een eigen marge maken. Zelf hanteren ze een een zogenaamde margemix waarmee ze klanten naar hun winkels lokken. Ze maken bijvoorbeeld bier goedkoper en doen vlees in de aanbieding, terwijl groente en vleeswaar wat duurder zijn dan hun inkoopprijs nodig maakt. Daarom is er geen directe binding tussen in- en verkoopprijs. Nu de overheid die kunstmatig toch creëert, spekt ze de kas van de supermarkt op tal van producten. De super heeft daar helemaal geen behoefte aan en geeft het geld liefst zo snel mogelijk weer terug aan zijn klanten.

De super heeft liever lagere prijzen en meer klanten.

Thanks, but no thanks

Het Franse experiment maakt duidelijk waar zowel supermarktorganisaties als de Europese consumentenbond keer op keer op wijzen: wie de boer probeert te spekken, spekt de multinational. Die laatste is mans genoeg om zijn eigen boontjes te doppen. Dat geldt ook voor de super, zegt M. Leclerc hierboven in niet mis te verstane woorden. Een gevalletje thanks, but no thanks dus, want nu moet via het kortingssystemen de marktverstoring weer gecorrigeerd worden. Dat veroorzaakt méér kosten waarvan je niet kunt eten en die niet in verbetering van de productie kunnen worden gestoken.

Altijd op de hoogte blijven?