Eerlijke handel staat bij veel multinationals inmiddels wel op de agenda, zeker in het geval van chocolade. Maar de initiatieven die grote bedrijven opzetten om cacaoboeren in Afrika beter in hun levensonderhoud te kunnen voorzien, slaan vaak de plank mis. In cacaolanden Ghana en Ivoorkust blijft tenminste de helft van de cacaoboeren buiten beeld van zulke initiatieven. Bovendien wordt veel geld verspild doordat verschillende initiatieven zich op dezelfde, goed bereikbare groep boeren richten. Dat blijkt uit een onderzoek dat op verzoek van Mondelez door de Fairtrade Foundation is uitgevoerd.
De initiatieven die bedrijven, non-profits en overheidsorganisaties in Afrika uitrollen om armoede onder cacaoboeren te bestrijden, bestaan veelal uit trainingen. Geef iemand een vis en je voedt hem voor een dag, leer hem vissen en je voedt hem voor het leven, zo luidt het gezegde. Andere activiteiten draaien onder meer om het verbeteren van de faciliteiten van boeren, van hun onderhandelingspositie en van de kennisoverdracht onder boeren.
Buiten beeld
Om dat allemaal voor elkaar te krijgen, werken de veelal westerse organisaties samen met lokale coöperaties van cacaoboeren. Samenwerken met een overkoepelende organisatie is immers verreweg de meest eenvoudige manier om die kleine boeren te bereiken. Volgens het rapport van Fairtrade is dat een groot probleem. De organisatie schat dat 50 tot 89 procent van de cacaoboeren in Ivoorkust en Ghana niet bij zo’n coöperatie is aangesloten. Zo blijven tot wel 1,7 miljoen cacaoboeren in die twee landen buiten beeld; een groep die om te beginnen al kwetsbaarder is dan boeren die deel zijn van een coöperatie.
Dubbel werk
Bij de boeren die wel bereikt worden, wordt bovendien veel dubbel werk gedaan. De door Fairtrade onderzochte initiatieven claimen bij elkaar zo’n 800.000 meer boeren te bereiken dan er daadwerkelijk in de regio wonen. Zeker in combinatie met het feit dat het grootste deel van de kleine cacaoboeren niet wordt bereikt, is dit een schokkende bevinding. Fairtrade kon ook tot de conclusie komen dat de meeste initiatieven zich richten op regio’s waar de grootste kwaliteit en kwantiteit aan cacao vandaan komt. Regio’s dus waar vooral multinationals een belang in hebben. Het lijkt er dus op dat de meeste initiatieven met hetzelfde, relatief kleine groepje boeren werken. Het kan niet anders dan dat veel van die boeren bij meerdere initiatieven trainingen volgen, waar ze veelal dezelfde informatie krijgen. Het resultaat is veel dubbel werk, en veel verspild geld dat beter ingezet had kunnen worden.