ING: Miljardenverschuiving van bestedingen aan eten en drinken door corona

31 mei 2021

Door de coronapandemie zijn in Nederland de bestedingen aan eten en drinken verschoven. Uit onderzoek van het ING Economisch Bureau blijkt dat de uitgaven in de horeca daalden, terwijl deze in de supermarkt en speciaalzaken toenamen. Ook online nam een vlucht. De onderzoekers concluderen dat de afzetmarkt voor voedingsbedrijven structureel is veranderd. 

Tijdens de pandemie zijn bestedingen aan eten en drinken op twee manieren verschoven. De eerste is van horeca naar foodretail (supermarkten en speciaalzaken). In Nederland daalden de bestedingen in 2020 in de horeca (inclusief catering en gemak) met 7 miljard terwijl ze in foodretail met ruim 3 miljard stegen. Dezelfde beweging vond plaats in andere Europese landen, zo krompen horecabestedingen in Duitsland, Frankrijk, België en het VK in 2020 in totaal met 90 miljard euro en steeg de omzet van foodretail met 40 miljard euro. De tweede verschuiving is van fysieke bestedingen ter plekke naar online. Naast de sterke omzetgroei van online boodschappen (+50%) en maaltijdbezorging (+35%) in 2020 is ook het aantal webwinkels dat voeding verkoopt flink toegenomen. Dit komt onder andere omdat meer leveranciers hun producten direct aan consumenten zijn gaan verkopen.

"Voor de voedingssector is de retail een belangrijker afzetkanaal geworden en wij verwachten dat dat de komende anderhalf jaar ook nog zo zal blijven", stelt Ceel Elemans, ING Sectorbanker Food & Agri.

Verschuivingen pakken nadelig uit voor veel leveranciers

Voor de groep voedings- en drankenproducenten die voornamelijk aan de retail levert heeft de verschuiving voor hun omzet doorgaans gunstig uitgepakt. Maar er is ook een grote groep leveranciers die zich voornamelijk op horeca richt en het afzetverlies niet kan compenseren met een toename van de verkoop via de retail of een eigen webshop. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat 1 op de 5 voedingsproducenten in het eerste kwartaal nog een beroep deed op de NOW. 

Ceel Elemans: “Spreiding over meerdere afzetkanalen heeft voor sommige voedingsbedrijven als ‘valscherm’ gewerkt. Vaak blijkt een ad-hoc overstap van leveren aan horeca naar leveren aan supermarkten echter ook lastig te maken doordat het assortiment niet aansluit bij de vraag van de retail of doordat de benodigde schaal ontbreekt."

Nieuw evenwicht

Doordat de verschuiving in bestedingen vooral is ingegeven door de coronamaatregelen in de horeca is deze grotendeels van tijdelijke aard. Om een aantal redenen zal de volledige heropening van de horeca de verschuiving van horeca naar retail echter niet direct kunnen terugdraaien en naar verwachting duurt het zeker anderhalf jaar voor een nieuw evenwicht wordt bereikt.

  • Door meer thuiswerken en thuis studeren blijft het aantal consumptiemomenten onderweg, op werk en op hogescholen en universiteiten op een lager niveau dan voor corona.
  • Supermarkten en speciaalzaken gaan er veel werk van maken om hun extra corona-gerelateerde omzet vast te houden.
  • De buitenhuisconsumptie van belangrijke doelgroepen zoals jongeren en buitenlandse toeristen staat nog onder druk. Vooral jongeren voelen de economische gevolgen van de coronacrisis in hun portemonnee en de terugkeer van de hoeveelheid buitenlandse toeristen van voor corona kan nog jaren duren. Extra bestedingen van huishoudens die meer hebben kunnen sparen, kunnen dat deels compenseren.

"Voor voedingsleveranciers voorzien we dat de markt zich naar een nieuwe situatie beweegt, met een andere verdeling qua afzetmarkten. Nu maatregelen worden versoepeld gaat de afzet in de horeca zich weliswaar herstellen, maar inzet op alternatieve afzetkanalen kan ook voor de komende anderhalf jaar nodig blijken", aldus Ceel Elemans.

Altijd op de hoogte blijven?