‘Koolwaterstoffen in verpakking? BBQ is erger’  

10 juni 2016

Mensen die barbecueën of een open haard hebben, genereren veel meer koolwaterstoffen dan er vrijkomen via verpakkingen. Dat zei Arie Hooimeijer van KCPK (Kenniscentrum Papier en Karton) tijdens de KIDV-verdiepingsbijeenkomst over minerale oliën in verpakkingen.

In verpakkingen van gerecycled papier en karton kunnen verontreinigingen zitten, zoals minerale oliën van drukinkt uit krantenpapier. Deze stoffen kunnen migreren naar voedingsmiddelen en zo in het menselijk lichaam terechtkomen.

MOSH en MOAH

Foodwatch stelde in oktober 2015: ‘veel pasta’s, rijst, cornflakes en andere voedingsmiddelen zijn besmet met schadelijke minerale olieresten.’

Dat zou blijken uit eigen onderzoek naar aromatische koolwaterstoffen uit minerale oliën (MOAH) en verzadigde koolwaterstoffen uit minerale oliën (MOSH) in kartonnen verpakkingen. Onderzocht zijn verpakkingen van ontbijtgranen, rijst, pasta’s en zoet broodbeleg.

Nuance aangebacht

Tijdens de verdiepingsbijeenkomst van KIDV op 9 juni werd van diverse kanten een nuance aangebracht op dit Foodwatch-onderzoek.

Ook kwam naar voren dat het heel lastig is om deze stoffen te onderzoeken, laat staan of geconcludeerd kan worden dat ze giftig zijn of een gevaar voor de volksgezondheid opleveren.

'Veel is nog onbekend'

Ulphard Thoden van Velzen, onderzoeker aan Wageningen UR Food & Biobased Research, gaf aan dat er onvoorstelbaar veel onderzoek is gedaan naar dit soort stoffen, vooral  in Zwitserland, Duitsland en Frankrijk. Maar hij gaf ook aan dat veel nog onbekend is.

“Wat bij recente onderzoeken vooral opvalt, is dat het om zeer diverse mengsels gaat van tientallen verbindingen. Het betreft een aantal bekende verontreinigingen met daarbij een groot aantal onbekende verontreinigingen, waarvan de moleculenstructuren niet precies bekend zijn.”

Verder is de ernst van deze stoffen in het menselijk lichaam (lever, milt en onderhuids vetweefsel) niet bewezen, stelde hij. “En of het giftig is? We weten het niet, dus kunnen we er geen uitspraken over doen. Giftigheid is meestal op basis van één molecuul. Hier gaat het om heel complexe moleculen.”

'Verdeling enorm scheef'

Foodwatch noemde het eigen onderzoek eerder een ‘uitgebreid onderzoek’. In Nederland zijn 36 levensmiddelenverpakkingen geanalyseerd. “Dat is niet heel veel", stelde Thoden van Velzen.

"Ook is de verdeling enorm scheef. De meeste verpakkingen hebben niets, enkele hebben wat en er zijn een paar enorme uitschieters..”

'Retail vraagt en eist'

Dus er is niets aan de hand? Nou toch wel, want de onheilstijding van Foodwatch is aangekomen bij consumenten. En de retail wil zich er geen buil aan vallen en komt met vragen en eisen bij hun leveranciers.

De verpakkingsbranche kan allerlei oplossingen bieden, zoals niet-gerecyclede, dus nieuwe schone papiervezels of barrières van bijvoorbeeld aluminium.

Dit is echter niet alleen duurder, het maakt ook dat de inzameling en recycling van oud papier wordt ondergraven en dat brengt de circulariteit in gevaar. Een dilemma dus.

Ook andere bronnen mogelijk

Bovendien is de effectiviteit nog lang niet duidelijk. Extra complicerend is namelijk dat de stoffen niet van de eigen verpakking afkomstig hóeven te zijn. MOSH en MOAH kunnen ook migreren in de voedingsmiddelen, door een vervuilde doos die er naast heeft gestaan.

Of door de omgeving. Of via vervuilde ompakkingen die tijdens opslag of transport gebruikt zijn, zoals jute zakken voor cacaobonen. Of via smeerolie dat gebruikt is tijdens het oogsten of machinaal produceren van voedingsmiddelen. Of doordat de voedingsmiddelen zelf behandeld zijn met bijvoorbeeld oliehoudende stofbinders of glansmiddelen.

Kanon op een mug?

En er is een principiëler bezwaar. Wordt niet met een kanon op een mug geschoten? Oftewel: wordt de branche en dus de consument op deze manier niet onnodig op kosten gejaagd, voor een probleem dat niet bestaat?

Wat dat betreft begint het al aardig op de E-nummerdiscussie te lijken. E-nummers zijn gewoon in de EU toegelaten additieven. Niets mis mee, dus. Maar nu voedingsmiddelenproducenten een voor een met E-nummervrije alternatieven komen, denkt de consument op zijn minst: ‘Zie je wel, er was toch íets aan de hand.’

Behoefte aan info

De aanwezigen op de verdiepingsbijeenkomst gaven aan vooral behoefte te hebben aan informatie, om te delen met de retailers. Dan kan volgens hen op basis van feitelijke informatie beslist worden en niet op basis van indianenverhalen.

'Zware dobber'

Minister Schippers (VWS) zal binnenkort antwoord geven op schriftelijke kamervragen over dit onderwerp. Zij heeft het RIVM opdracht gegeven om onderzoek te doen naar MOSH en MOAH. “Ik wens de onderzoekers veel succes”, meldde Thoden van Velzen. “Ik heb ze hoog zitten, maar het zal een zware dobber voor hen worden.”

De verdiepingsbijeenkomst ‘Minerale oliën in verpakkingen van gerecylced papier en karton: stand van zaken’ in Den Haag werd georganiseerd door het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV).

Lees ook:

Altijd op de hoogte blijven?