Vrij plotseling ligt er een nieuw margarinemerk in de winkel: The Flower Farm. De margarine is volledig vrij van palmolie, een ingrediënt dat alom gebruikt wordt maar in verband is gebracht met ontbossing. Nu kan de consument orang-oetan-vriendelijk zijn boterham smeren, maar het is de vraag of het product wel echt duurzamer is.
Palmolie kreeg vorig jaar plotseling een zeer slechte reputatie dankzij een filmpje van Greenpeace. Dat vestigde de aandacht op de vernietiging van het leefgebied van de orang-oetan ten gunste van palmplantages. Met zijn schattige tekenfilmstijl was het spotje vooral ontworpen om emoties op te wekken. Sindsdien komen producenten en retailers met ‘palmolievrije’ producten, die voor een stevige prijs verkocht worden. Vooral in landen als Italië en Groot-Brittannië is flink op die hype ingespeeld. In Nederland viel dat mee, al zijn ook hier palmolievrije producten als Becel Pure te koop. The Flower Farm ligt in de schappen voor een flink lagere prijs, en wil een bredere markt aanspreken dan alleen een natuurbewuste niche.
Het oerwoud redden
Ondernemer en marketingman Marcel van Wing is de initiatiefnemer achter de nieuwe margarine. Het oerwoud redden noemt hij uiteraard als de voornaamste drijfveer, maar commercieel zit er ook wel iets in. Hoewel roomboter al een tijdje populairder is dan margarine zijn plantaardige alternatieven voor zuivel in opkomst. De margarinemarkt zou zomaar kunnen gaan groeien, en een vegaproduct dat ook nog eens pretendeert orang-oetans te redden is natuurlijk extra hip.
Maar is het echt duurzamer? Bedrijven en brancheverenigingen betogen steevast dat ‘palmolievrij’ de verkeerde oplossing is, omdat de oliepalm juist zo’n efficiënt gewas is. Voor iedere andere plantaardige olie zou meer landbouwgrond nodig zijn, wat dus nog meer ontbossing zou veroorzaken. ‘Van alle palmolie die de levensmiddelenindustrie in Nederland gebruikt, is 90% duurzaam en gecertificeerd,’ zegt directeur Frans Claassen van MVO, de ketenorganisatie voor oliën en vetten, tegen Foodlog. ‘Er is duurzame palmolie, doordat wij daar om vragen en leveranciers dwingen aan die standaarden te voldoen. Zouden we duurzame palmolie de rug toekeren, dan vervalt voor producenten de incentive om duurzaam te werken.’ Toch bestaan er serieuze bedenkingen bij de effectiviteit van de ‘duurzame certificaten’ die de RSPO (Roundtable for Sustainable Palm Oil) verleent aan palmolieproducenten.
Van Wing gebruikt shea-boter, afkomstig van een boom die alleen in Afrika groeit en ongeschikt is voor plantages. Op erg grote schaal is deze margarine dus niet te produceren. Supermarkten zijn wel als een blok gevallen voor het marketingverhaal van The Flower Farm, en Van Wing zegt nog meer palmolievrije producten op de markt te willen brengen.