Vorige week publiceerde een groep onderzoekers onder leiding van Kevin Hall een onderzoek met snoeiharde conclusies: sterk bewerkt voedsel zorgt voor een hogere calorie-intake. Het zou een verklaring zijn voor de obesitas-epidemie die woedt sinds de opmars van industrieel voedsel. We lichten het onderzoek kort uit.
Veel wetenschappers hebben al een verband geopperd tussen de algemene beschikbaarheid van sterk bewerkt voedsel en de toename van overgewicht. Tot nu toe is dat verband nooit bewezen. Hall en zijn collega’s wilden daar verandering in brengen met een kleinschalig maar degelijk opgezet experiment.
Opzet
De onderzoekers gingen aan de slag met tien mannelijke en tien vrouwelijke testpersonen, van ongeveer gelijke leeftijd en BMI, die vier weken lang werden opgenomen in de Metabolic Clinical Research Unit van de Amerikaanse National Institutes of Health. In twee gerandomiseerde groepen kregen zij twee weken lang een dieet van ofwel sterk bewerkt voedsel, ofwel onbewerkt voedsel. Na die twee weken kregen dezelfde testpersonen nog eens twee weken het andere dieet. Ze kregen drie maaltijden per dag waarbij ze de instructie kregen zo veel te eten als ze wilden (ze kregen maximaal een uur de tijd per maaltijd). Ook waren de hele dag snacks beschikbaar.
De bewerkte en onbewerkte maaltijden hadden een zo gelijk mogelijke verhouding in het totaal aantal calorieën, de energiedichtheid en de hoeveelheid vezels, suikers, zout en andere voedingsstoffen. Natuurlijk waren er ook verschillen. De sterk bewerkte maaltijden hadden een groter aandeel toegevoegde suiker, een groter aandeel onoplosbare vezels, een groter aandeel verzadigd vet en een hoger aandeel van omega-6 tegenover omega-3 vetzuren. De testpersonen kregen dagelijks een vergelijkbare, op hun eigen lichaam afgestemde hoeveelheid beweging.
Metingen
Beide groepen bleken meer energie te consumeren tijdens het sterk bewerkte dieet, met name in de vorm van koolhydraten en vet. Vooral tijdens het ontbijt en de lunch werd tijdens het bewerkte dieet meer gegeten. Tijdens het bewerkte dieet kwamen deelnemers gemiddeld 0,9 kilo aan, terwijl ze tijdens het onbewerkte dieet gemiddeld 0,9 kilo afvielen. Opvallend was dat de hoeveelheid eiwitten die deelnemers consumeerden bij beide diëten ongeveer gelijk was. Uit bloedtests bleek dat het niveau van het hormoon PYY, dat eetlust onderdrukt, toenam bij het onbewerkte dieet. Ook het hongerhormoon ghreline nam af.
Conclusie
Is het nu echt bewezen? De studie heeft zeker zijn beperkingen. Zo is hij zeer kleinschalig en is er tussen de diëten geen washout-periode ingevoerd, zodat het tweede dieet vanuit een andere startpositie liep dan het eerste dieet. Critici hebben daarnaast al gewezen op het feit dat het onderzoek de onderliggende mechanismen van de verschillen in energie-inname niet heeft onderzocht. Die zijn dus nog volledig onbekend, en kunnen nog niet bewezen worden geacht.
Ondanks de kleine schaal is de studie erg degelijk opgezet en zijn de uitkomsten onmiskenbaar. De onderzoekers tonen met toch wel zeer grote waarschijnlijkheid aan dat er een verband bestaat tussen sterk bewerkt voedsel en een hoger dan normale energie-inname.