Herkomstetikettering is binnen de levensmiddelenindustrie een hot issue sinds er in april een nieuwe uitvoeringsverordening is ingevoerd. Die verduidelijkt de regels rond verplichte en vrijwillige vermelding van de herkomst van ingrediënten. Toch leven er nog veel vragen bij producenten. “De hoofdregel blijft dat producenten consumenten niet mogen misleiden, maar dat is soms lastig te bepalen”, weet Merlin Bokkers van Eurofins Food, Feed, Water Benelux.

Eurofins kan hierin adviseren. “Verordening (EU) Nr. 1169/2011 bevat regels voor zogenoemde ‘verplichte’ en ‘vrijwillige’ herkomstetikettering. Verplichte herkomstetikettering is van toepassing als weglating daarvan de consument kan misleiden over het land van oorsprong of de plaats van herkomst van het levensmiddel. Naast Verordening (EU) Nr. 1169/2011 zijn er nog enkele Europese regelingen waarin verplichte herkomstetikettering is opgenomen voor specifieke producten, zoals vers, gekoeld of bevroren vlees van varkens, schapen, geiten of pluimvee, en voor producten als olijfolie en honing. Op Europees niveau is er nog discussie over de vraag of verplichte herkomstvermelding ook nodig is voor andere producten, zoals melk en onverwerkte levensmiddelen.”

Primair ingrediënt

Bij vrijwillige herkomstetikettering wordt het land van oorsprong of de plaats van herkomst vrijwillig op de verpakking vermeld. Het gaat daarbij om het primaire ­ingrediënt van een product. Dit is het
bestanddeel dat meer dan 50% van het
levensmiddel uitmaakt en/of doorgaans met de benaming van het levensmiddel wordt geassocieerd. Daarvoor is in de meeste gevallen een kwantitatieve aanduiding vereist.

Soms bestaat een product uit verschillende primaire ingrediënten. Voor bepaling van de plaats van herkomst wordt gekeken naar alle vermeldingen op een etiket. “Denk aan vlaggen of landkaarten, die verwijzen naar een specifiek geografisch gebied. Die kunnen misleidend zijn, net als nationale symbolen: die kunnen consumenten doen geloven dat een product een bepaalde herkomst heeft. Zoals klompen of een Zwitsers berglandschap. Stel, je hebt een Nederlandse appeltaart, aangeduid met de Nederlandse vlag op de verpakking. De appels, het primaire ingrediënt, zijn echter afkomstig uit Duitsland. Moet je dat vermelden of niet? De Nederlandse vlag werkt hier als trigger. In dat geval moet je inderdaad vermelden dat het om Duitse appels gaat.”

Keuzes

Bij de vermelding op het etiket heeft de producent een aantal keuzes, licht Bokkers toe. “Wanneer het land van oorsprong niet overeenkomt met de plaats van herkomst van het primaire ingrediënt (of de primaire ingrediënten), kan hij ervoor kiezen een verwijzing naar het geografisch gebied op te nemen. Bijvoorbeeld: ‘EU’, ‘niet-EU’ of ‘EU en niet-EU’; een lidstaat of derde land, of een regio in een lidstaat of derde land, herkenbaar voor de gemiddeld geïnformeerde consument.

Een andere mogelijkheid is de vermelding: ‘De naam van het primaire ingrediënt is niet afkomstig van (het land van oorsprong of de plaats van herkomst van het levensmiddel)’.”

Uitzonderingen

Er is een aantal uitzonderingen op de regel. Zo vallen geografische termen die deel uitmaken van gebruikelijke en generieke namen die letterlijk de oorsprong vermelden, maar die in het algemeen niet als vermelding van de oorsprong of plaats van herkomst van het levensmiddel worden gezien, niet onder vrijwillige herkomstetikettering. “Voorbeelden hiervan zijn: Chinese tomatensoep, Engelse drop, Frankfurter en Gelderse worst. Dit soort namen verwijst vaak naar een plaats, regio of land waar het levensmiddel oorspronkelijk werd gemaakt of in de handel is gebracht. Het gaat om producten met een zekere traditie, smaak of receptuur, of om een bepaald type product. Hun namen zijn in de loop der jaren verweven geraakt met het product. Ook voor geregistreerde merknamen, zoals Grand Italia, geldt een uitzondering. Hierbij hoeft geen land van oorsprong of plaats van herkomst te worden vermeld. Het­zelfde geldt voor in de EU geregelde oorsprongsbenamingen, zoals Gouda Holland, een beschermde naam. Ook wordt bij vrijwillige herkomstetikettering niet gekeken naar naam, handelsnaam en adres van de producent noch naar vermeldingen als ‘verpakt in’ en ‘geproduceerd/vervaardigd door (naam bedrijf) voor (producent levensmiddel)’.”

Begin dit jaar zijn bij Eurofins veel vragen binnengekomen over de verplichte en vrijwillige herkomstetikettering. “Toen was er nog veel onduidelijkheid. Dankzij de verordening weten producenten nu beter waar ze aan toe zijn, maar nog steeds moet per geval bekeken worden of vermelding van herkomst noodzakelijk is. Wij nemen daarbij het gehele etiket onder de loep om te bepalen welk beeld de consument krijgt. We waarschuwen de producent wanneer we denken dat er sprake zou kunnen zijn van misleiding.”

Voor meer informatie of aanvullend advies, mail naar ­foodsafetysolutions@eurofins.com of bel 0888-31 03 30.

eurofins-logo

Eurofins Food, Feed, Water Benelux

Altijd op de hoogte blijven?