VCP
Het RIVM publiceerde in oktober de Voedselconsumptiepeiling (vcp). Afhankelijk van de leeftijdsgroep is de inname van verzadigd vet van 86 tot 92 procent van de bevolking te hoog. Met transvetzuren is het beter gesteld. Slechts 1 tot 5 procent van de bevolking krijgt er te veel van binnen.
Mannen eten gemiddeld meer groente dan vrouwen, maar aan de andere kant zijn mannen sinds de vorige vcp minder groente gaan eten en vrouwen juist meer. De vitamine-inname van de gemiddelde vrouw blijkt lager dan die van de gemiddelde man.
Vitamine D
Uit onderzoek in 9 EU-landen in het kader van het EU-onderzoeksproject Helena bleek dat zo'n 80 procent van de jongeren in Europa een tekort aan vitamine D heeft. Overigens behoorde Nederland niet tot de onderzochte landen.
Ouderen die gematigde en extreme pijn ervaren, hebben vaak een lage vitamine D status, aldus onderzoek bij Britse senioren.
Aspartaam
Evenals de afgelopen jaren hield aspartaam de gemoederen bezig. EFSA deed onderzoek naar Italiaans en Deens onderzoek waaruit zou blijken dat aspartaam risico's met zich meebrengt en concludeerde dat de zoetstof veilig is. De Italiaanse studie van Soffriti naar kanker in muizen die aspartaam in hun voer kregen, was volgens EFSA niet valide.
De studie van Halldorsson, epidemiologisch onderzoek onder Deense vrouwen naar de relatie tussen de inname van kunstmatig gezoete frisdrank en vroeggeboorte, leverde volgens EFSA geen bewijs voor een oorzakelijk verband.
Het Europees Parlement wilde echter dat er toch een waarschuwing op producten met aspartaam komt te staan: 'Bevat aspartaam (een bron van phenilanine; mogelijk niet geschikt voor zwangere vrouwen)'.
De Europese Commissie gaf EFSA daarop de opdracht een nieuwe evaluatie van de veiligheid van aspartaam te doen die in 2012 moet zijn afgerond. Die evaluatie stond eigenlijk gepland voor 2018. EFSA sputterde al vier keer eerder de veiligheid van aspartaam te hebben onderzocht. Iedere keer luidde de conclusie dat er geen aanleiding was voor een uitgebreidere herevaluatie.
Stevia
Steviol glycosiden, uit de stevia-plant, werden met ingang van 2 december toegelaten in de hele EU. Producenten stonden klaar om de zoetstof in hun producten te verwerken. In Frankrijk was dat al toegestaan. De zoetstof krijgt het E-nummer E960.
Energydrinks
In februari waarschuwden Amerikaanse wetenschappers tegen het overmatig gebruik van energydrinks door kinderen en jongeren. Het Voedingscentrum bracht daarop het advies uit dat kinderen niet meer dan 1 tot 2 blikjes energydrink per dag zouden moeten drinken. Overigens was er in 2010 ook al discussie over het al dan niet verbieden van de verkoop van energydrinks aan jongeren. De meerderheid van de stemmers op de EVMI-poll gaf toen aan voor zo'n verbod te zijn.
Zoutreductie
Een oproep in het eind januari gepubliceerde rapport 'Minder zout graag!', waarin tot verplichte zoutreductie, leidde tot Kamervragen. Minister Schippers stelde echter geen 'actiever zoutbeleid' te willen voeren, omdat ze nog in afwachting is van de vervolgstappen van de FNLI namens de Taskforce Zout in Levensmiddelen.
In de nota over het gezondheidsbeleid die eind mei verscheen, stond echter dat de sector vaart moet zetten achter zoutreductie in levensmiddelen. Anders gaat het kabinet eind 2012 alsnog de mogelijkheid voor wettelijke normen onderzoeken.
De nVWA concludeerde uit eigen onderzoek dat in maart werd gepubliceerd, dat het zoutgehalte niet daalt. Het gemiddelde zoutgehalte in bewerkte voedingsmiddelen was in 2010 namelijk nog net zo hoog was als in 2009.
De Consumentenbond onderzocht in 2011 kruidenmixen en stelde vast dat ook die te veel zout bevatten. Dat was ook het geval bij snacks voor kinderen.
De Consumentenbond vond dat industrie en de overheid te weinig doen om zout in producten te verminderen. De bond riep consumenten op in actie te komen voor de bevordering van zoutreductie. De Consumentenbond constateerde keer op keer dat de verschillen tussen vergelijkbare producten groot zijn.
Maar er gebeurde wel degelijk iets. PepsiCo Nederland verlaagde het zoutgehalte van Lay’s Superchips, Lay’s Light, Lay’s Sticks en Duyvis met een kwart. Volgens het bedrijf zijn daarbij geen concessies gedaan aan de smaak. Producenten van vleeswaren, supermarkten en cateraars spraken eind september af zich samen te gaan inzetten voor verdere reductie van zout en verzadigd vet in vleeswaren.
Tate & Lyle ging Soda-Lo vermarkten, een clean label zoutreductieproduct van Eminate. De technologie van Soda-Lo is gebaseerd op microkristallen van zout die hol zijn van binnen. Op deze manier zijn reducties in toegevoegd zout mogelijk van zeker 30 procent.
Kalium en gistextracten
Suprasel Loso OneGrain heeft de natrium, minerale zouten (kaliumchloride) en smaakstoffen (natuurlijk of natuuridentiek gistextract) in één zoutkorrel samengebracht, vertelt Hans Brand van AkzoNobel.
Het nieuwe zoutalternatief bevat dus minder natrium, maar meer mineraalzout en (ter voorkoming van de bittere smaak van kalium) gistextract als smaakstoffen. Hierdoor zijn natriumreducties tot 50 procent mogelijk, zonder smaakverlies.
Purac heeft PuraQ Arome NA4, een natuurlijk aroma, verkregen via fermentatie, dat zout in producten kan helpen reduceren.
Zoutonderzoek
Wetenschappers gaven handvatten om zout uit producten te halen. Onderzoekers van het European Sensory Network (ESN) concludeerden dat aroma's ervoor kunnen zorgen dat zoutarme producten zouter worden ervaren. Het effect wordt 'geurgeïnduceerde zoutversterking' genoemd. Uit ander onderzoek bleek echter dat dit alleen opging voor producten die maar weinig zout bevatten. Bij zoute producten is het effect gering.
Onderzoekers van Wageningen UR, TNO en RIVM stelden vast dat brood dat slechts half zo veel zout bevat wordt net zo goed gegeten als normaal brood. Pas bij een reductie van 67 procent werd minder brood gegeten. Van brood met zoutvervangers werd ook bij een reductie van 67 procent evenveel gegeten als van brood met het normale zoutgehalte.
Aan de andere kant maakte Deens onderzoek duidelijk dat zoutreductieniet louter positief is. Volgens onderzoeker Niels Graudal worden de negatieve effecten gebagatelliseerd.
Melkonderzoek
Ook was er veel te doen over onderzoek naar de gezondheidseffecten van melk voor hart en bloedvaten en het persbericht daarover op de website van Wageningen University. Stichting Wakker Dier maakte een proefproces tegen Wageningen UR aanhangig bij de Reclame Code Commissie. De stichting verwijt de universiteit veel te nauwe banden te hebben met de zuivelindustrie.
De universiteit verving daarop de kop van het persbericht 'Melk goed tegen hart- en bloedvaten' door 'Melk lijkt goed tegen hart- en vaatziekten'. De onderkop 'Joris Driepinter had toch gelijk', dat verwees naar de marketingcampagne van de zuivelindustrie werd aangepast. De tekst werd 'Na een halve eeuw lijkt Joris Driepinter gelijk te krijgen'.
De aan Harvard verbonden Amerikaanse voedingswetenschapper Walter Willett, vond echter dat de WUR in het persbericht over de gezondheidseffecten van melk de feiten verdraait. De WUR stelde daarop dat het persbericht een correcte samenvatting is van de inhoud van het onderzoek.
Na telefonisch overleg tussen Willet en het team van Wageningse onderzoekers kwam Willet terug op zijn eis het persbericht in te trekken. In een gezamenlijke verklaring die enige tijd later volgde, stelden ze dat de kans op hartaanvallen of beroertes niet kleiner of groter wordt door het drinken van melk.
Wakker Dier stelde daarop dat er een onafhankelijk onderzoek moet komen naar het wetenschappelijk klimaat binnen Wageningen Universiteit en naar contractonderzoek.
Er werden ook Kamervragen gesteld over de verwevenheid van universiteit en bedrijfsleven. Staatssecretaris Zijlstra van OCW gaf aan het toe te juichen wanneer publieke kennisinstellingen en bedrijven met elkaar samenwerken. "Het is niet aan mij te oordelen over de wetenschappelijke kwaliteit van onderzoek."
De Reclamecodecommissie verklaarde de klacht van Wakker Dier ongegrond omdat Wageningen University geen reclame had gemaakt.
Vleesonderzoek nep
Begin september raakte de Tilburgse hoogleraar Diederik Stapel in opspraak. De onderzoeksgegevens waarop de conclusie was gebaseerd dat vleeseters zich hufterig gaan gedragen, bleken helemaal niet te bestaan. De Universiteit van Tilburg ontsloeg Stapel en deze leverde later zijn doctorstitel in bij de Universiteit van Amsterdam.
Witte agf
De consumptie van veel witvlezig fruit zoals appels en peren en witte groente als witlof of bloemkool, kan de kans op een beroerte met de helft verminderen. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen University en het RIVM.
Superfoods
Een Brits rapport ontkrachtte het bestaan van superfoods, hypergezonde voedingsmiddelen die ziekten kunnen voorkomen.
Gewoon doen
De Wageningse voedingshoogleraar Frans Kok en wetenschapsjournalist Broer Scholtens schreven het boek Gezond eten, gewoon doen. Goede voeding volgens de wetenschap, waarin ze een tegenwicht wilden bieden aan dieetgoeroes als Dokter Frank en Sonja Bakker.
Eieren
Een studie uitgevoerd in opdracht van het Productschap voor Pluimvee & Eieren (PPE) wees uit dat cholesterol uit eieren beperkt bijdraagt aan de verhoging van het cholesterol in het bloed. Bij gezonde mensen hoeft de consumptie van 6 eieren per week daarom niet te worden afgeraden. De PPE wil daarom dat het 'terughoudende advies' voor de consumptie van eieren bij de herziene versie van de Richtlijnen Goede Voeding wordt geschrapt.
Dieetadvies
Het kabinet wil dat extramurale dieetadvisering uit het basispakket van de zorgverzekering gaat. Om dat tegen te gaan, boden de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD) en enkele andere organisaties bijna 29.000 handtekeningen aan de vaste Kamercommissie van VWS aan.
De foodbranche meent zelfs dat het handhaven van het extramuraal diëtistenbezoek in de basisverzekering op de lange termijn kosten in de zorg bespaart. 51 procent van de stemmers op de evmi-poll vond dat. Nog eens 26 procent meende dat dieetadvisering in het basispakket moet blijven in het belang van de cliënten.
Aan de andere kant verlaagde de overheid de drempel voor bezoek aan de diëtist doordat sinds augustus geen verwijsbriefje van een arts meer nodig is.